Wat maakt Winehouse zo bijzonder dat niemand haar meer vergeet? (2025)

Herinneringen aan Amy Tien jaar geleden overleed Amy Winehouse, wereldberoemd met slechts twee albums. Amanda Kuyper sprak haar in 2004 bij het eerste optreden in Nederland en opnieuw begin 2007 vlak voor Amy’s geweldige nachtconcert in Paradiso.

• Gepubliceerd op21 juli 2021
• Leestijd7 minuten

Een fraai plaatje was het hoe de Britse zangeres Amy Winehouse zat aan de Rotterdamse Maaskade. Het was 2004, op de achtergrond de Erasmusbrug. Wind, zachte miezerregen, maar Amy gaf zittend op een afmeerbolder geen kick. Voor tv-opnamen zong ze haar venijnige ‘Stronger Than Me’ en improviseerde losjes ‘In My Bed’. Op ging ze in de muziek van haar gitarist, met haar hak tikte ze mee.

Twintig was Amy Winehouse toen. Een tikkie ordinaire meid uit Southgate, Noord-Londen, met een vrolijke, onbevangen uitstraling: lang los donker haar, dik aangezette make-up, een piercing boven haar linker mondhoek, ultrakort rokje. Op het podium van het festival Rotterdam Import op de Kop van Zuid was haar topje nog wat bloter. Haar in 2003 verschenen debuutalbum Frank vol 70’s soul, broeierig gezongen jazzklassiekers en r&b was spectaculair – dit was haar eerste optreden in Nederland. „Wicked”, vond Winehouse dat. Haar cockney was knauwend, zangerig en snel, met weggeslikte letters als de t. „Ya knahoooow?”

Je voelde als luisteraar waar Amy van droomde. Geborgenheid, vooral. Begrip. Houvast

See Also

Amy Winehouse | Biography, Songs, Death, Documentary, & FactsTien jaar na tragische dood nieuwe documentaire over Amy Winehouse: familie wil "completer beeld"The influential, inimitable Amy Winehouse – DW – 07/22/2021We Only Said Goodbye With Words: Remembering Amy Winehouse 10 Years Later | GRAMMY.com

Gewillig liet ze zich voor haar show ondervragen, destijds voor muziekblad Jazz. Haar stiletto’s bleven haast steken in de metalen gaatjestrap die ze moest trotseren op weg naar het nabije restaurant, maar ze liet zich niet ontmoedigen. Op het cassettebandje van toen, juni 2004 – ik vond het terug in een krat vol interviewtapes – steekt Amy in een waas van cafégeluiden meteen van wal. Haar favoriete onderwerp: jazzmuziek. Ze raakte al vroeg in de ban. „Persoonlijke droommuziek” was het, voor ze als tiener naar school ging en zodra ze weer thuiskwam. Met haar vrienden luisterde ze liever naar swingbeat van groepen als Blackstreet en New Edition of raprock van de Beastie Boys.

Het kwam door haar oudere broer, zei ze. Ze hoorde zijn platen van Miles Davis, Thelonious Monk, Dizzy Gillespie en Bud Powell door haar slaapkamermuur. Daardoor leerde ze zingen, vertelde ze terwijl ze haar schouders ophaalde. Want zangles had ze nooit gehad. Ze had stemdingetjes afgekeken van Ella Fitzgerald. In de zang van Sarah Vaughan herkende ze de kunst van het weglaten. De manier waarop ze een jazzklassieker als ‘Round Midnight’ omzette in een hip-broeierige soulballade, hoe ze jazzsolo’s voorzag van tekst (‘vocalise’) werden redenen dat ik persoonlijk voor haar muziek viel.

Vrijdag 23 juli is het tien jaar geleden dat Amy Winehouse op haar 27ste dood gevonden werd in haar woning in de Londense wijk Camden Town. Wereldberoemd met slechts twee albums. Haar zelfdestructieve levensstijl van excessief drank- en drugsgebruik plus een zeer ondermijnende relatie werden haar fataal.

Amy’s talenten

Wat haar zo bijzonder maakte? Amy Winehouse reisde door de tijd met haar stem. Rauw, nasaal en bluesy in bitterzoete songs in een slepend tempo. Een volgend uptempo nummer cool, scherp en afstandelijk. Om daarna weer hees en geil te verleiden. Wat een natuurtalent met die wendbare stem. Soms dacht je aan jazzlegende Dinah Washington en soulzangeres Aretha Franklin. Dan weer hiphopster Lauryn Hill. Een flinter Billie Holiday.

Daarnaast voelde je als luisteraar waar Amy van droomde. Geborgenheid, vooral. Begrip. Houvast. Ze zong met grote emotionele lading en doorleving; een nog altijd inspirerend voorbeeld voor vocalisten. Onderstreep jouw unieke andere geluid! De Britse zangeres Celeste weet dat gevoel nu soms op te roepen. Andra Day ook, al zit er meer honing in haar stem. Maar zeker het authentieke oertalent Adele en ook een copycat als Duffy, surfden al in 2008 mee op Winehouse’ grote succes. Dat jaar kreeg ze vijf Grammy’s voor haar tweede album, Back To Black.

Wat haar zo bijzonder maakte? Amy Winehouse reisde door de tijd met haar wendbare stem

Vintage was een sleutelwoord, in zowel haar looks als muziek, met de hulp van producer Mark Ronson. Van jazz met expliciete teksten was Winehouse voor haar tweede album opgeschoven naar een meer Motown-soulgeluid met een stuwende ritmesectie. Naast soul van Ray Charles vond ze in jarenzestigmeisjesgroepen als The Shangri-La’s en Martha Reeves and the Vandellas een inspiratie. Ze kende ze van de jukebox in haar poolcafé. In haar uiterlijk liet ze die stijl terugkomen: een hoge suikerspinlook van pikzwart haar, brede eyeliner, retrojurkjes en tatoeages van pin-ups.

Directe teksten

Draai haar platen weer eens en het valt op hoe direct de teksten van haar liedjes waren. Geen onzin, wel echt. Alles wat donker in haar hart was, kwam in haar muziek naar buiten. „They tried to make me go to rehab I said no, no, no”, zong ze quasi-verveeld in ‘Rehab’, over haar mogelijke drankprobleem. In de video van ‘Back To Black’ is ze een met lijzige, lange halen zingende weduwe die geen mens begraaft, maar haar hart. Zo dramatisch!

Nooit maakte ze het mooier dan het was. Van haar vaders affaires (‘What Is It About Men’) tot hoe ze zelf met een gebroken hart door een hel ging, een week dronken was en knock-out lag op de keukenvloer (‘You Know I’m No Good’). Maar met een humorvolle twist. Opzettelijk, vertelde ze bij onze tweede ontmoeting, in 2007. „Ik wil de frustratie van mijn hart hebben, maar ik wil er tegelijk ook een grappige wending aan geven. Zodat ik later niet denk: o god, wat was ik depressief. Ik wil juist denken: wow, dat was best een fucked-up situatie maar gelukkig heb ik het doorstaan. Door de humor blijft het een leuk nummer om te zingen.”

Nachtconcert Paradiso

Dit gesprek ging vooraf aan het meest memorabele concert dat Amy Winehouse hier ooit gaf: haar nachtconcert in Paradiso op 8 februari 2007. De Britse is inmiddels een veelbeschreven ster en een kaartje voor deze show (aanvang 1.00 uur) geldt als the hottest ticket in town.

Terwijl zich buiten Paradiso in de februarikou met sneeuwbuien een lange rij vormt met gelukkigen, loop ik samen met de persdame van haar platenlabel de trap af naar de kleedkamers in de catacomben. Het is twee uur voor aanvang.

In Amy’s kleedkamer het vaste pakket fruit en snoep, wat Britse kranten en een paar flessen sterke drank. De band loopt in en uit, maar Winehouse laat zich niet zien. Dan een kreet, gevolgd door een bulderend gelach. Ze blijkt op de wc aan het bellen met haar toenmalige echtgenoot. Vervolgens zet ze pardoes de wc-deur met een „oi hey” open en begint tot mijn verbazing ons gesprek al. Dat vergeet ik op te nemen.

Oei, wat is ze vermagerd, denk ik als ze tevoorschijn komt. Op de bank mengt ze whisky met cola – ik druk op record. Over haar gedrag staan de tabloids vol: hoe ze dronken shows afbreekt, grofgebekt is – ook tegen publiek, en hoe ze er in pubs op los slaat als ze het nodig vindt. Nu is ze terughoudend maar opgewekt. Ze gaat het „allemaal anders doen”. Ze is gestopt met wiet roken. En ze vertelt hoe ze op tournee vrijheid voelt.

Haar reputatie komt ter sprake. „Ik ben een recht-door-zee type”, stelt ze vast. „En als ik een borrel op heb ben ik snel op de kast te krijgen. Of eigenlijk, vroeger. Ik probeer nu wat rustiger te zijn. Ik wil zoveel mogelijk genieten en niet zien dat ik kansen heb vergooid door me te gedragen als een bitch. I wanna be a nice drunk.” Een alcoholist is ze zeker niet. „Mensen hebben er verkeerde ideeën van. Ik zou me heus wel laten opnemen als er een probleem zou zijn. Een verslaving. Ik zou anders toch hier ook niet rustig van dit drankje kunnen genieten?”

Eigenlijk wil je je armen om haar heen slaan. Haar beschermen

Op haar nieuwe album is ze erg trots, al bevat die minder jazz. „Toen ik het eerste exemplaar in mijn handen had, compleet met het artwork, sms’te ik mijn producers Mark Ronson en Salaam Remi meteen dat ik van ze hield. Ik huilde gewoon, ik barstte van geluk. Gewoon al het feit dat wat ik in mijn hoofd had, nu ook echt op cd staat. Het is precies geworden zoals ik wilde. En méér.”

Die nacht in Paradiso, ze begint tegen half twee, is ze in het rode licht een adembenemende verschijning in haar strapless cocktailjurk op hoge hakken, lange handschoenen over de blote, bont getatoeëerde armen en de getoupeerde hoge suikerspin. In pompende swingsoul heeft ze timing, plaatst ze haar noten tot in de uiterste hoeken van de balustrades. Haar ‘Love Is A Losing Game’ is zo raak.

Maar zingt ze niet, dan ziet ze er meteen zo kwetsbaar uit. Geen woord tot het publiek, op een dankwoord na. Gefrunnik aan haar jurk en haar. Een blik van: wat sta ik hier toch te doen? Wiebelend zijgt ze ineen voor weer een slok uit haar glas. Eigenlijk wil je je armen om haar heen slaan. Haar beschermen. Een gevoel dat zou blijven.

Het slechtste bericht

In de lente en zomer van 2007 laat ze verstek gaan op de festivals Pinkpop en North Sea Jazz. Haar laatste Nederlandse show in de herfst van 2007, in de Heineken Music Hall, wordt vlak en lusteloos. Ze blijft shows cancelen. Er zijn geluiden dat ze afkickte. Een mogelijke comeback. Die hoop vervliegt juni 2011, wankelend en raaskallend staat ze op het podium in Belgrado. Niet lang daarna komt het slechtste bericht.

Maar vergeten is Amy Winehouse niet. Er kwam een hausse aan albums, documentaires en expo’s, van wisselende kwaliteit. De bonus-cd Live from Amsterdam is nu een collector’s item. De onlangs verschenen verrijkte 3 LP-re-issue At The BBC – al haar optredens bij de omroep, zoals in de show van Jools Holland – is hierbij de tip van formaat. Het zijn haar ‘goede’ jaren, inclusief twee heerlijke duetten met Paul Weller.